nou kan jy terugkom

jou huis is nou uitgesorteer
die kamers staan oop
die warboel van jou huisdinge 
is opgeklaar 
die ruimte lig
die bome gesnoei 
die paadjies skoongevee
ons het dit spesiaal vir jou gedoen
nou kan jy terugkom
met 'n oop gemoed
en weer van voor begin

alleen

ek ontdek hierdie gedig wat ek vandag, 31 Oktober, twee jaar terug geskryf het oor my pa, Louis <<<

die dag wanneer jy uit jou vader

se eie mond hoor hoe alleen hy voel

dan breek die spier in hou hart

soos splinters van 'n deurgekapte boom

ek voel hoe die woord ‘alleen’ deur my ore sny

ek is ver van hom

wat kan ek doen?
ek is ver
tog kan ek probeer om meer te gaan aanklop
maar dit gaan nie die alleen weg vat nie

daar draai ‘n stywe knoop in my keel

moet ek hom jammer kry

moet ek hom meer bel

meer sms

‘n boek pos

of bottels konfyt aanstuur?

niks sal die alleen wegvat nie

hy is alleen

punt

hy smag vir die saamwees van mense

die mense wat op sy grond trap

wat opinies het

wat dit uiter

wat hom maak lag

wat hom die moer in maak

wat hom na mense toe laat aantrek

en wat hulle net so kan afstoot

hierdie pa van my

hoe gaan hy daai alleenheid kan hanteer

in sy groot jas sit hy agter boeke

knus ingedruk tussen sy agt kussings en swart kombers

die drie worshonde is sy geselskap

so ook sy bome

sy orgidieë

sy mure

sy kenwood

sy mikrogolf vul al die alleen-spasies

stu hy homself teen die wit mure van sy huis

staan regop

huil

en skree

en lag

en maak die deure oop

bevry jou siel

praat hardop
sit maria callas full-blast
vir die hele neighbourhood om te hoor

praat met ander

bel

verf op jou skilderdoeke

tob maar asseblief nie te veel

kuier

haal asem

diep

in en

uit

en voel almal voor en na jou in die lug al om jou

jy is nie alleen

jy het die voor-en na-vaderse geeste wat jou besoek

vermaak hulle met jou fisika

met jou spiekragtigheid

met die volkleurigheid van jou bloed

gooi hulle met die skreeu van jou stem

die bulder van jou bors

EK IS NIE ALLEEN NIE!

bedtime poem

groanings from the throat of the city

peeling its stories

like cracked sun-baked paint

breathing in the dream

breathing out the real

oer-dreuning

daar is 'n dreuning
'n oer-dreuning in 
my bewussyn

wanneer my kop nie daar en oral is nie
maar reg hier
diep-gegrond en wakker

dan sien en voel ek
die ganse kwiksilwerende 
swier van bestaan

my bewussyn dreun saam met 
die polserende resonansie
van die woude en oseane

ek verbeel my kleine binne-ritmes 
sinkroniseer vir 'n oomblik met 
die grootse buite ritmes 

my lyf en verstand juig 
in 'n stille vreedsaamheid oor 
hierdie vlietende samevloeiing

 Tsitsikamma, Suid-Kaap

digters-sif

ek vat die blou drukkie-klikkie potlood 
wat my ma nou net ingebring het om 
geldsake te bespreek 
en ek balanseer die potlood
tussen my vingers en my kop dwaal af
en luister niks wat my ma sê nie

ek kyk hoe die potlood die spasie inneem
die verhouding tot ander objekte en kleure
wat is die funksionele, filosofiese 
en antropologiese betekenis van 
hierdie potlood in my hand

ek weet my ma en vele ander dink hoegenaamd nie 
so omtrent die beskeie ou potlood nie

my kop flits gedurig in daai denkspasie van digtatorika
elke woord en objek en gevoel gaan deur my digters-sif 
en ek weeg, mymer en bepeins dinge 
in relasie tot die wêreld
tot my sintuie
en ek moet dit in woord omskep

die ordening van al hierdie eksistensie in digterlike sin
gee my kop betekenis vir leef

moedershart

ek lê kaal op my rug
met my blou skryfboek
oop op my borskas
en my potlood wiegend 
in my hand
ek verbeel hoe my borste
met melk begin uit-dein
en my vars-gepende woorde begin voed
sodat elkeen vet en gesond
kan styg uit die papier

maar
voordat ek my woorde op hul eie
die wêreld laat inloop
hou ek hulle vir een laaste keer
styf teen my bors
sodat die klop van my moedershart
helder in hulle ore kan klink
dat wanneer hulle my 
eendag gaan opsoek
hulle my koors-stigtelike pols sal herken
en jubelend in my arms sal hardloop

mother's heart

i lie naked on my back
with my blue writing book
open on my chest
and my pencil cradled 
in my hand
i imagine how my breasts
begin to surge with milk
and start to feed my freshly penned words 
so that everyone of them 
can rise fat and healthy from the paper

but
before i let my words loose
into the world
i clutch them firmly for one last time
against my chest
so that the beating of my mother's heart
can sound brightly in their ears
that when they will look me up one day
they will recognise my feverish pulse
and jubilantly run into my arms

raakvat

ek het nog nooit so baie objekte 
en papiere en klere onder my vingers 
laat gaan soos in die laaste drie weke nie
ek probeer dat die vel van my vingers 
hulle eie geheue-bank opbou
sodat ek niks van die allerlei wonder-teksture 
in Louis se huis sal vergeet nie
ek wil elke herinnering vir goed raakvat

my siel is swaar so swaar

dit is in die oorlading van emosies en herinneringe
wat ek nou na my tikbord kom
om woorde te soek en 'n helderheid in my siel te koeël
die dae is warm
die eerste lente sonder jou
die rose blom
die sonneblomsade ontkiem
die bottelborsels pronk hulle pluimtossels al in die wind

vandag het ons hele 'n klomp swart sakke met afval op jou straat gesit
vir die pickitup trok wat sonder 'n grein van simpatie of grasie daarmee 
in die niksseggende niks inry
dinge uit jou huis wat oud, verstreke, geskeur, vuil, stukkend
of net eenvoudig in onbruik gekom het
onder andere twee pick en pay sakke vol ou speserye en kruie
ek het vir dae nie die hart gehad om die botteltjies uit die laaie te haal nie
jy het nie veel van die speserye gebruik 
maar tog was dit netjies ge-etiketeer en alfabeties gerangskik
anys tot by turmeric

my oë hang swaar van die weemoed
ek staan op in die oggende
haal diep asem vir die Groot Pak
ek gaan getrou saam met ma sonja na jou huis toe
63 bellavista weg
suid-johannesburg
maar my hart sleep
ek skud sakke oop met 'n leë hart
ek vou bokse oop met 'n hangende mond
ek pak boeke, skilderye, potlode, kwaste, lappe, 
klere, borsels, naelknippers, 
origami en jou alomteenwoordige handgeskrewe notes-to-self weg
elke objek en artikel doelbewus gekies en gebruik deur jou eie hande

jy was twee-en-sestig jaar in hierdie huis
dit was jy wat elke stuk oppervlak in hierdie huis betekenis gegee het
maar nou sonder jou hang daar 'n futiliteit aan alles
ek is verbaas dat ek nie self in 'n depressie verval nie
ek is hartseer 
moer-hartseer
maar ek bly 'n dryf in my voel
weet nie vanwaar
ek wie so maklik self in futiliteit kan verval
ek het net die nodige energie in my
wat dit moontlik maak om in die donker kuil se oë te staar

tog deur die dryfkrag bly my hart maar sleep
ek het nie tans 'n rede om djollie te wees nie
vir die eerste keer in my lewe voel ek
NOU het ek die beste rede om so hartslepend te voel
vorige kere was my swaarmoedigheid gekweek 
deur ondankbaarheid, onvergenoegdheid
en plein luiheid en onkreatiwiteit 
maar nou voel hierdie swaarte soos 'n ware swaarte
geen om dit dink en om dit voel gaan dit weg vat nie

in die eerste maand na jou dood het ek so lig gevoel
so surrealisties lig dat jou lyding gebreek is
maar nou na drie maande het die swaar klippe van verlies 
in my hart kom lê
en ek wil net lê 
want my siel is swaar
so swaar
sonder jou

enige oomblik gaan jy jou verskyning maak

enige oomblik gaan jy 
jou verskyning maak

dit kan net nie wees dat 
jy dood is nie?!

jou huis maak nog te veel sin
vir jou om nou so weg te wees

hoe veel keer kyk ek op na 
die hemele en glo vas jy is daar
en jy sien watter impak jy op 
my gedagtes en hart gehad het
kan sien hoe ek al jou kante
net so veel mis

ek sal enige van jou beneukte buie kies 
bo hierdie verlies
selfs jou stil-stuipe wat ek toe gedink het 
was so erg soos die dood 
sal ek kies in plek van jou dood

my hele lyf huil

my hele lyf huil
die leegte is nou net te groot
my rug is moeg vir regopstaan
my voete sleep

my pa was groter as groot
met al sy kompleksiteite
en teatraliteite het sy bestaan
my lewe so ryk ingekleur
daar was 'n opwinding
asook 'n senuweeagtigheid 
om hom te ken
beide vrees en jolyt
om sy dogter te wees
ek kon nooit wag om my vriende 
aan hom voor te stel nie
aai om met hierdie besonderse pa van my te spog!

ek was nie een van daai kinders wie nie saam met hulle pa gesien wou word nie
ek wou hê almal moes sy sterk mooi kuite sien
sy trotse kaalvoete
sy verf-bespatte klere
sy humor en intensiteit

johannesburg was gelyk aan Louis
om nou na die goud-stad te kom
en weet hy is nie meer hier nie
maak my ore pieng van semi-waansin
ek voel so gestroop
soos 'n boom van haar bas, takke en blare

vanaand voel ek die brand van die sny
'n waaragtige amputasie

ek kan dit nie help
maar ek is so seer en flou 
tot in die murg van my murg

lig

ek kyk na foto's van ons ouerhuis
die tuin, honde, plante, blommerangskikkings
ek is verbaas hoeveel 
lig
daar in elke foto is
elke toneel lyk net soveel mooier
as wat ek dit ervaar en onthou het

dan dink ek nou skielik
hoekom sien ons nie meer 
lig 
in die oomblik raak nie?
ons moet minder jaag en sodoende
minder oë toeknip
ons oë oper oopmaak
sodat meer 
lig 
en skoonheid 
in
kan 
stroom

roep

ek het nooit gewaag om jou te roep
toe jy gelewe het
maar nou in jou dood roep ek jou
 - my keelspiere trek in snikkende bulte -
nou roep ek jou
dat jy my wenende verlange kan hoor

salt

why wish you sweet dreams
if i can wish you salty dreams?
dreams made of the salt of the earth 
dreams tasting like sun-parched stones, 
oceans and 
karoo salt pans

wishing you dreams as salty 
as my skin 
after we have made 
sweaty love

why wish you sweet dreams
if I can wish you sultry salty dreams?

hoor

ek lê op my bed 
gebuk oor my foon
ek whatsapp fotos van dinge 
in en om my pa se huis vir jou
ek begin huil
dit is die eerste keer wat ek die trane 
letterlik 
hoor 
val
op die laken

swing

i weave the resonance of my voice
between my fingers
stringing the frequencies into
two strong chains
and my tongue bolted between 
as a steady seat
whereupon i sit and swing
myself into childlike abandon

***

ek vleg die resonans van my stem
tussen my vingers
ek ryg die frekwensies in
twee sterk kettings
met my tong vasgebout tussen-in
as 'n standvastige sitplek
waarop ek sit en
myself tot kinderlike oorgawe inswaai

shimmer

...two lovers gliding
through the spring air
the shimmer of their joy
lighting their love-flecked faces

wens jy was hier*

so jy dink jy kan onderskei tussen hemel en hel?
tussen blou lug en pyn?
kan jy onderskei tussen 'n groen veld en 'n koue reling ?
tussen 'n glimlag en 'n sluier?
dink jy jy kan?

het hulle jou oortuig om jou helde vir spoke te verruil
warm as vir bome?
warm lug vir 'n koel briesie
koue gemak vir verandering?
het jy 'n bydra in deel van die oorlog verruil
vir 'n hoofrol in 'n hok?

hoe ek wens, hoe ek wens jy was hier
ons is net twee siele swemmend in 'n visbak
jaar na jaar,
drawwend oor dieselfde grond
wat het ons gevind?
dieselfde ou vrese
wens jy was hier

*vertaling van Pink Floyd se befaamde lied Wish you were here

ek wil net sit tussen jou goed

ek wil net sit tussen jou goed
net sit en sit en sit
niks wegpak nie

dit is nou amper 3 maande na jou dood
en nogsteeds om te sê jou dood
wil net nie gemaklik op my tong lê nie

ek en ma sonja gaan die laaste week na jou huis 
om jou dinge te begin oppak
ons het begin met jou boeke

ek moes elke liewe boek oplig en deurblaai
om stukkies van jou vingers tussen die blaaie te kan indrink
jou kuns en botaniese boeke was die moeilikste - dies was jou gunsteling

en vandag het ons jou klere uitgepak
jirre ek moes elke stukkie teen my neus hou
om myself diep in jou reuk te kan invou

jy is nog so aanwesig in elke hoek
jou gees is nog so lewendig
hoe kan ek jou goed net so in bokse en swart sakke wegpak?

ek kan nie glo ek doen dit aan jou dinge nie
jou dinge wat jy met soveel intensie en 
kreatiwiteit georden het

gee my krag of 
maak my blind en gevoelloos
want niks het my voorberei op hierdie pynende verlange

klou

my metafoor 
wil klou aan 
die papier soos 
vlekke taai tee-koppie-ringe 

sympathetic

when i type the sentence 
my father's death on my phone
even the predictive text is 
hesitant to spell out death
only by the time i reach the t 
does it register the word
as if my phone too is sympathetic to
my trepidation for using the word

wou

Many stars are in heaven.
There are whole clans of people - 
men, women, and children - 
long since become stars
 - Stephen Watson - Return of the Moon: Versions of /Xam

jy wou ons nog een keer die Johannesburg stadsliggies wys
van bo-op jou huis se dak in Turffontein

ons wou jou nog treat by die Mojo restaurant by Zoolake
vir jou verjaarsdag brêkfis

ons wou jou nog vat op die stoomtrein deur die aalwyne 
van Creighton in Oos-Griekwaland

ek wou nog een keer sien hoe jy tussen al jou skilderye staan
en gloei soos jy vertel van 'n nuwe teken-tegniek

ek wou nog gemakliker en vertroud raak met jou 
om vir jou in die presiese woorde te sê
hoe lief ek jou het Louis

ek wou hê jy moes nog een keer in
'n lang warm bad klim om 
al die pyn, bitter en lewensmoegte weg te was

ek wou nog een keer hoor hoe jy sê
it is not what you say
it is that you say

daar is net te veel dinge wat ek nog met jou wil deel
ek sal dit maar met die sterre deel
want iewers vanuit die gewelf glo ek 
jy wink vir my

oor die dood van my pa

woorde spaander deur my kop 
ek wil elke oomblik bymekaarkskraap
om hierdie ervaring in totaliteit te absorbeer
my selle gryp aan elke herinnering
vrese skaamtes spyte verwyte vreugdes
iewers moet ek begin om digterlike sin te maak

die dood is so oorweldigend -
die dood van louis my pa
die verlies is groot
die trane taai
die woorde verward

die finaliteit is finaal in die dood
geen hartklop
geen asem
geen kloppende sel
hartverskeurend om aanvanklik te laat gaan
want my hele lewe lank was hy daar
so lewendig en tasbaar daar

my kop moes sedertdien die pa-paradigma skuif 
sonder argument of filosofie
mens het nie kans om te klou aan 
die lewe wat nou net geblus is nie
die finaliteit kom en mens moet regstaan vir 
die ongesêde koebaai

dood is eenvoudig

dood is eenvoudig
dit kom
glip in die are
knip die draad
en siedaar
lewe geblus

hoe kan die dood so eenvoudig wees?
hoekom aanvaar ons
dit so maklik?

ek weier om
sy stille, slinkse maniere
so doodluiters
te aanvaar

nimmereindigende begeerte vir konneksie

vloei van lyne deur die brein
en oor die aardbol
konnekteer alles soos sinapse 
aanmekaar
lyne dik en dun
kort en lank
lyne van goud, grit, grond, 
wind, water, vuur,
yster, teer, 
draad, vesel, ink,
klank, siel, sintuig, 
asem, bloed
oral lyne 
sigbaar en onsigbaar
wat ons met 
die Groot Alles 
verbind

Ockie se Hokkie

meeste mense dink 'n lucky strike is diamante opdiep of die lotto wen
maar laat ek julle vandag vertel met my hand styf om my pen
van die lucky strike wat ek gestrike het en wat net hier duskant die Kouga lê
net die vertel daarvan laat my nou sommer meer daarvan wil hê

laat die tromme rol, terwyl ek aankondig met blydskap: dit is Ockie se Hokkie!
inderdaad, sowaar as vet, wrintiewaar, ek jokkie
dit is 'n huisie van hout regop en fier
daar waar die Kouga so draai maak met 'n swier

met Ockie se eige hande is hy getimmer en gebou
om in alle storms, vloede en siklone sy staan te hou
skaars 'n dekade terug het die reënwaters tot sy heupe opgedam
die aanhoor van hierdie Groot Vloed maak my bene sommer lam

al wat rym met Ockie se Hokkie is ek jokkie!

so laat ek julle vertel van die muskeljaatkat wat daar toweragtig in 'n luiperd transformeer
dit is nie wegholverbeelding nie, ek sweer!
en kyk, net daar om die rivier se naaste draai
skinnydip 'n ouma met jubelende gejuig en tieties en arms wat onbegrensd alom swaai

ooo en wat van die jerepicho wat so bo-baas skitter en proe na meer
nog nooit het ons so witwyntjie so vinnig in kele sien afglip
en wat van die paptert waarin ons tonge al kwylend indip?
ja jong, die jollifikasie ken geen keer!

ons sal maar stilbly oor die vis
die vuur het te gou sy moisture geblus
en Meneer Veearts wat in die aand so snork en brul
en elke hoekie in die Hokkie uit sy slaap uit kul - 
oor die snorkery sal ons maar nie verder skinder
dit mag dalk toekomstige besoekers verhinder

nietemin, meeste mense dink 'n lucky strike is diamante opdiep of die lotto wen
maar laat ek julle vandag vertel met my hand styf om my pen
van die lucky strike wat ek gestrike het en wat net hier duskant die Kouga lê
net die vertel daarvan laat my nou sommer meer daarvan wil hê

al wat ek nou oor het om te vra:
jinne Ockie, hoe het jy dit reggekry
dat jou se Hokkie ons harte so verbly?

my dye wil ook bydra tot die skryf van die poësie

photographer: Daniele Debellis
calligrapher: Andrew van der Merwe

ek moet weer poësie in my lyf kry

my ledemate moet leer om weer die letters te skryf

hierdie gelê-ery en gesittery terwyl ek die digkuns skryf

moet ‘n einde kry

dit is die probleem:

my hand neem die oorhand in die skryf van die poësie

my rug, my borskas    ,

my skouers, my wange, 
my tone, my enkels en
my dye wil ook bydra tot

die skryf van die poësie

die hand mag deel hê aan die poësie

mits hy nie die pen gryp om die woorde vas te pen nie

die hand moet eerder lemoene pluk

en in stukke breek en op die tong plaas

sodat die poësie vanuit elke oranje sel

tussen die tande kan ontplof

poësie is nie gelyk aan die skrywershand nie

dit moet meer as dit wees

hierdie kort lyn tussen kop, hand en papier

is net te onavontuurlustig

laat die lyn afdwaal na die kniekoppe

en hulle maak skarnier in klinknael sillabes

draai af na die voetsole wat klim na bergpieke

en poësie onder die hoogste klippe uitgrawe

laat die lyn dan omwentel na die dye

wat met uitbundige krag

die ritmika van die digterlike dans inkleur

ek vra mooi: moenie net jou hand waag aan poësie
waag jou hele lyf daaraan

nuwe stem / new voice

photographer: Daniele Debellis
calligrapher: Andrew van der Merwe

nuwe stem

met die vibrasie van hierdie nuwe stem

begolf ek die kuswande 

van die gevestigde digterslande

en slyp ek skerp die snykant van my tonglem

met die sinsasie van tong teen tand

ril die rugstring van my verhemelte tot in die verstand

val ek halsoorkop oor elke sinsnede 
vermallend opsoek na woordelike rede

totdat die kern van my senuwees versinsualiseer 
en geen tongval my sal keer

dat wanneer my stem gaan opstaan

my liggaam en siel agterna sal gaan

new voice

with the vibration of this new voice

i push the waves over the coastlines 

of the established lands of the poets

and sharply whet i the cutting edge of my tongue

with the sensation of tongue against teeth

trembles the spine of my palate right into my mind

i tumble head over heels over every phrase

madly in search of verbal sense

till the core of my nerves sensualize

and no tongue-fall will stop me

so that when my voice will rise

my body and soul will follow